مفهوم تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص ملی چیست؟

برخی از کارشناسان می‌گویند مهم‌ترین شاخص اندازه‌گیری توان اقتصادی کشورها است. اما شاید خیلی‌ها هنوز با مفهوم تفاوت‌های تولید ناخالص داخلی و ملی آشنایی نداشته باشند.

گروه اقتصاد کلان - بازار خبر؛ بر اساس تعاریف عمومی، تولید ناخالص ملی (به انگلیسی: Gross National Product) که به اختصار GNP خوانده می‌شود، ارزش بازاری همه کالاها و خدمات تولیدی توسط نیروی کار و دارایی‌های عرضه‌شده توسط ساکنان یک کشور است.

در حقیقت تولید ناخالص ملی مجموع ارزش کالاها و خدمات سالانه تولیدی یک کشور است. از آن به عنوان میانگین درآمد شهروندان یک ملت یاد می‌شود.

تولید ناخالص ملی بین بهبود کیفی (مثلاً افزایش سرعت پردازش رایانه‌ها) و افزایش کمی کالاها (مثلاً تعداد رایانه‌های تولیدشده) تمایز قائل نمی‌شود و هر دو را به عنوان اشکال «رشد اقتصادی» در نظر می‌گیرد.

درباره مفهوم دیگر

تولید ناخالص داخلی Gross Domestic Product یا GDP یکی از مقیاس‌های مهم اندازه گیری در اقتصاد است. تولید ناخالص داخلی در برگیرنده ارزش مجموع کالاها و خدماتی است که طی یک دوران معین، معمولاً یک سال، در یک کشور تولید می‌شود.

در این تعریف منظور از کالاها و خدمات نهایی، کالا و خدماتی است که در انتهای زنجیر تولید قرار گرفته‌اند و خود آنها برای تولید و خدمات دیگر خریداری نمی‌شوند.

محاسبه

روش‌های مختلفی برای محاسبهٔ تولید ناخالص داخلی وجود دارد. محاسبهٔ مجموع ارزش افزوده، محاسبه با نگرش مصرف و محاسبه با نگرش درآمد، سه روش متداول انجام این کار هستند.

محاسبه با نگرش مصرف به این شکل است:

تولید ناخالص داخلی = مصرف خصوصی + سرمایه‌گذاری + مصارف دولتی + (صادرات - واردات)

انتقادها به مفهوم تولید ناخالص ملی

 - تولید ناخالص ملی تولیدی را که در بخش غیر پولی اقتصاد انجام می‌شود به حساب نمی‌آورد مانند کارهای خانه‌داری و کارهای اجتماعی چون مراقبت از سالمندان و بیماران در چهارچوب خانواده، تولید خانگی وهزاران شبکهٔ تولید و مبادله که در اقتصاد "سیاه" یا زیرزمینی انجام می‌گیرد. ارزش این نوع تولید غیررسمی در برخی از کشورها ۶۰ درصد تولید ناخالص ملی محاسبه شده است.

 - محاسبات تولید ناخالص ملی در مورد توزیع تولید یا ثمرات آن هیچ اطلاعی به ما نمی‌دهند.

 - این محاسبات از ماندگاری و پایایی عملکردهای اقتصادی دخیل در تولید هیچ نشانه‌های به دست نمی‌دهند. برای مثال، نظام مزرعه داری آمریکا سودهای هنگفتی (برای برخی از مزرعه داران) ایجاد می‌کند، اما از جهت نسبت انرژی به کار رفته در نظام و ارزش کالریک خوراک تولید شده در این نظام، بسیار ناکارآمد است.

 - تولید ناخالص ملی خسارت‌های تولید به ویژه خسارت‌های زیست محیطی را به حساب نمی‌آورد.